Laponların kim olduğunu biliyor musunuz? Peki Finlandiya'nın ikinci büyük kentinin neden Turku olduğunu ya da İsveçli dazlakların Türkleri aşağılamak için ne dediğini biliyor musunuz? Şimdi sıkı durun.
Laponların kim olduğunu biliyor musunuz? Peki Finlandiya'nın ikinci büyük kentinin neden Turku olduğunu ya da İsveçli dazlakların Türkleri aşağılamak için ne dediğini biliyor musunuz? Şimdi sıkı durun. İsveç modern tarih biliminin babası ve bilimsel çalışmaları nedeniyle asalet ünvanı alan Sven Lagerbring'in "İsveçliler Türk kökenlidir" dediğini biliyor musunuz? Şimdi de baştaki sorularımıza yeniden dönelim ve yanıtlarını verelim. Laponlar, İsveç ve diğer İskandinav ülkelerinin yerli halklarıdır. Bugün hâlâ İskandinav Yarımadası'nın kuzey bölgelerinde yaşarlar. Çekik gözlüdürler, yanık ve esmer tenlidirler. Finlandiya'nın ikinci büyük kentinin adı da İskandinav uluslarının yarı-tanrısal kurucusu olan Oden'in geldiği ülkenin adına, yani 'Turkland'a atfen verilmiştir. İsveçli dazlaklar da Türkleri aşağılamak için 'şeytan Lapon' derler... Siz de benim gibi bütün bu soruları ve cevapları okuyunca şaşırmış olmalısınız. Hatta içinizden 'İsveç nire Türk ülkesi nire' diye de sormuşsunuzdur. Bu iddiaların hepsi az önce yukarıda sözünü ettiğimiz Profesör Seven Lagerbring'e ait. İddiasını ileri sürdüğü yıl ise daha da çarpıcı: 1764.
Sadık Usta / Radikal, KitapKaynak Yayınları, Profesör Sven Lagerbring'in 1764 yılında İsveççenin Türkçe ile Benzerlikleri-İsveçlilerin Türk Ataları başlığıyla yazdığı kitabını yayımladı. Lagerbring kitapçığını İsveç'in tanınmış dilbilimcisi ve Bakanlık Müsteşarı Şövalye Johan İhre'ye göndermiş ve tezleri için onun uzmanlığına başvurmuş. Elimizde Şövalye Johan İhre'nin yanıtı bulunmuyor. Ancak bu kitapçığın yayımlanmasında tam beş yıl sonra Lagerbring'e bilimsel çalışmaları nedeniyle asalet unvanı verilmiş.Peki kimdir bu Profesör Lagerbring? 1707 doğumlu olan Lagerbring, otuz beş yaşında tarih profesörü olmuş. Kırk bir yaşında ülkenin ikinci büyük kenti olan Lund Üniversitesi'nin rektörlüğünü üstlenmiş ve bu görevini 1769 yılına kadar sürdürmüş. 1764 yılında birçok bilimsel eserin yanı sıra az önce sözünü ettiğimiz tezini kaleme almış. Ardından Lagerbring'e çalışmalarından dolayı 1769 yılında asalet unvanı verilmiş. Bütün bunlara bakınca çok ciddi bir bilim adamıyla karşı karşıyayız. Öyle ki Lund Üniveristesi'nin logosunda Lagerbring'in bir de resmi var. İsveç'in modern tarih biliminin kurucusu olarak da anılan Lagerbring'in en önemli eseriyse dört ciltlik İsveç İmparatorluğu Tarihi'dir.
Geçen yıl, Lagerbring'in doğumunun 300. yılı olması nedeniyle 24 Şubat 2007 tarihinde Lund, Uppsala ve Stokholm'de bilimsel seminerler ve konferanslar düzenlendi. Seminer ve konferanslara eşlik eden broşürde ise Lagerbring şu sözlerle tanıtıldı: "Belgeleri inceleyerek gerçeği aramak, onun parolasıydı." Bütün bunların dışında Lagerbring ayrıca tam bir Aydınlanmacıydı. Toplum ve devlet fenomenine tipik bir Aydınlanmacı gibi yaklaşıyordu. Lagerbring, bilimden yanadır, akıldan yanadır ve gerçekten yanadır. Hiçbir şey onu gerçeği aramaktan ve açıklamaktan alıkoyamaz... Şu sözler de ona aittir: "Bir tarihçinin en önde gelen rehberi ve amacı gerçektir: bu şekilde onur kazanmak çok daha iyidir. Kendini ve yandaşlarını yalanla kandırmak, işte bu tuhaf bir şerefsizliktir."
Oden Türk mü?Lagerbring gibi Bakanlık Müsteşarı Şövalye Johan İhre de tarihle ilgilidir. Ayrıca hem dilbilim uzmanıdır hem de İsveç Bilim Akademisi'nin üyesidir. Müsteşar İhre'ye göre İsveççe, Avrupa'daki orijinal dillerden biridir ve kuzeye Oden tarafından getirilmiştir.
Peki Prof. Lagerbring'in tezleri nedir? Profesör, "İsveçliler Türk kökenlidir" görüşünü bir hipotez olarak değil, tarihi bir gerçeklik olarak sunuyor... Bu savı doğrulayan bir dizi belgeden alıntı yapıyor. Teorisini doğrulatıcı kanıtlar sunabilmek için gerilere, İskandinav ve İzlanda masallarına ve mitolojilerine gidiyor. Lagerbring tezlerini kanıtlamak için her ikisi de saygın tarihçi olan Ptolomee ve Sturleson'a başvuruyor. Hatta İsveçlilerin Türk kökenleri üzerinde ısrarla dururken, Oden'in kabilesinin getirdiği dilin, yani Türkçenin çok sayıda sözcükle İsveççeyi zenginleştirdiğini de söylüyor. Vardığı sonucun doğruluğunu kanıtlamak için de yaklaşık 200 sözcüğü sayıyor.
Peki Oden kimdir? Oden, İskandinav ülkelerini oluşturan ulusların babası olarak biliniyor. Yarı tanrısal bir mitolojik figürdür. Onun İskandinavya'ya ne zaman geldiği tartışmalıdır, ancak tarihçiler arasında Asya'dan geldiğine dair mutabakat bulunmaktadır.
İşte tezlerinin en önemlileri onun kaleminden: "Bizim atalarımız Oden'in yoldaşları Türklerdir. Bu konuda elimizde yeterli belge var. Onları Traklar ya da Gotlar olarak göstermek isteyenler var... Onur verici olup olmadığı endişesi olmadan söyleyeyim: Oden ve yanindakiler Türktüler. Bu tümceyi olduğu gibi kabulleniyorsak ya da hiç değilse mümkün görüyorsak, bunun sonucu olarak İsveççede Türkçe ile benzerlikler görmemiz kaçınılmazdır." Aslında Lagerbring tezlerinde yalnız değildir. Buna benzer görüşleri daha önceden ünlü İsveç dilbilimci Strahlenberg ve Doğu dilleri uzmanı Prof. Munthe de ileri sürmüşlerdir. En azından bunlar da Lagerbring'in tezlerini doğrulamaktadırlar.Lagerbring, Sthrahlenberg ile ilgil şunları kaydediyor: "Strahlenberg, öteki yerlerde olduğu gibi etimolojik incelemelerinde oldukça derinlere iniyor. Onun buluşları benim düşündüklerimi doğrular nitelikte. Türkçe ve İsveççe arasındaki benzerlikler pek çok yönden mükemmel. Ancak siz Sayın Beyefendi de görüşlerinin de bunları doğrular yönde olmasından övünç duyacağım. Bu bana, bu konuda toplumun şimdi benden yana olmayan görüşlerine, çok daha rahat bir şekilde başvurma olanağı sağlayacaktır. Bu çalışmalarımın şimdi genel olarak toplumda geçerli olan zevklere uymadığını önceden biliyorum."
Prof. Munthe'yi ise şu sözlerle anar: "Diğer Doğu dillerinin pek çoğu konusundaki uzmanlığıyla ünlü olan Prof. Munthe'ye bu satırları incelemesi için dilekte bulundum. Sayın Profesör dileğimi memnuniyetle karşıladı ve görüş bildirme inceliğinde bulundu. Dillerin tür ve yapılarıyla iligili bildirdiğim görüşlerim doğrudur."
'Osmanlı Vikingi' Ali Nuri DilmeçBu ilginç kitap sadece Lagerbring'in tarih tezlerini içermiyor, aynı zamanda yüz yıl önce bu kitabı keşfeden Ali Nuri Dilmeç'in, namıdiğer 'Osmanlı Vikingi'nin hoş bir üslupla yazılmış izsürüm hikâyesini de içeriyor... Ali Nuri Dilmeç aslen Güney İsveçlidir ve adı da Gustaf Nuring'dir. On yedi yaşında, yani 1878 yılında İstanbul'a gelmiş ve Tunuslu Mahmut Paşa'nın kızı Hayriye Hanım'la evlenmiş. Müslüman olarak Ali Nuri adını almış. Sonrasıysa çok ilginç. Hem çevirmen, hem diplomat, hem Abdülhamit'e karşı çıkan özgürlükçü, hem de tarihçi.
1764 yılında basılmış olan bu kitabı, bir açık artırmada satın alan Ali Nuri Dilmeç, kitabı incelemesi için İsveçli bir diplomata ödünç vermiş. Ancak Dilmeç, İsveçli diplomaton bir başka ülkede ölmesi üzerine kitabından tam 20 yıl uzak kalmış. Ama büyük bir çaba ve özellikle de diplomatik girişim sonucu kitabına sonunda ulaşmış. Kitapla ilgili bir iki makale kaleme almış ancak kitabın Türkiye'de basılmasını sağlayamamış. En azından kataloglarda öyle gözüküyor. Tam burada da Abdullah Gürgün devreye giriyor. Ali Nuri Dilmeç'in makalelerini okuyan Gürgün, bu yazılardan hareketle kitabın izini sürüyor ve onun son nüshasını İsveç'te bir kütüphanede buluyor. Ne var ki kitap, bundan neredeyse 250 yıl öncenin İsveççesiyle ve bu da yetmezmiş gibi bir de gotik harflerle yazılmıştır. Bundan sonrası da bayağı çetrefillidir. Çünkü 250 yaşındaki kitaba neredeyse dokunmak yasaktır. Ancak Gürgün kitabın bir fotokopisini alır, dostlarının yardımıyla çevirir ve yayıma hazır hale getirir.
Bu arada şunu da belirtelim: bu kitapta ayrıca kitabın İsveççe bölümlerini çeviren, Ali Nuri Dilmeç'in makalelerini derleyen Gürgün'ün yorumları da bulunmaktadır. Hatta bugünkü modern İsveç'e ilişkin gözlemleri de. Abdullah Gürgün, 1970'li yıllarda İsveç'e yerleşmiş. Yani kitap bir bakıma günümüzdeki İsveç'le ilgili bilgi sahibi olmak isteyenlerin de başvuracakları bir kaynak niteliğinde. Kitabın bir başka önemli özelliği ise, Oden'den bahseden İskandinav masallarının ilgili bölümlerinin Türkçelerini de barındırıyor olmasıdır. Yani kitap bu bakımdan da önemli bir ihtiyacı karşılıyor.
İSVEÇÇENİN TÜRKÇE İLE BENZERLİKLERİİsveçlilerin Türk AtalarıSven Lagerbring,
Hazırlayan: Abdullah Gürgün,
Kaynak Yayınları, 2008,
120 sayfa,
8 YTL.
Hükümeti kurmakla görevli Sosyal Demokratlar, üyeliğe destek verirken, koalisyon yapmaları beklenen Sol-Yeşil parti ise karşı çıkıyor. Anketlere göre İzlandalılar AB üyeliği konusunda kararsız. Gallup tarafından ekim ayında yapılan bir kamuoyu yoklamasında AB üyeliğini destekleyenlerin oranı % 50 iken, geçen hafta yapılan bir başkasında bu destek % 38'e geriledi. Ancak artık İzlanda'nın üyeliğinin en üst düzeyde konuşulduğu AB'de kaynaklar, ülkenin üyeliğinin birlik açısından stratejik önemin olduğunu belirtiyor.
